Контрольная по языковедению - Языковедение - Скачать бесплатно
1. Разговорный стиль языка.
Основой культуры речи является литературный язык. Он составляет высшую
форму национального языка. Это язык культуры, литературы, образования,
средств массовой информации.
Литературный язык обслуживает разные сферы человеческой
деятельности. Назовем основные из них: политика, наука, культура, словесное
искусство, образование, законодательство, официально-деловое общение,
неофициальное общение носителей языка (бытовое общение), межнациональное
общение, печать, радио, телевидение.
Если сравнить разновидности национального языка (просторечие,
территориальные и социальные диалекты, жаргоны), то литературный язык
играет ведущую роль среди них. Он включает в себя оптимальные способы,
обозначения понятий и предметов, выражение мыслей и эмоций. Между
литературным языком и нелитературными разновидностями русского языка
происходит постоянное взаимодействие. Ярче всего это обнаруживается в сфере
разговорной речи. Так произносительные особенности того или иного диалекта
могут характеризовать разговорную речь людей, владеющих литературным
языком. Другими словами, образованные культурные люди порой на всю жизнь
сохраняют особенности того или иного диалекта. Жаргоны оказываю влияние
на разговорную речь, особенно в области лексики, например, широко
употребительными стали жаргонные такие слова, как засыпаться (на экзамене),
двушка (монета), плавать у доски (плохо отвечать) и др.
Наконец, разговорная речь испытывает влияние книжных стилей
литературного языка. В живом непосредственном общении говорящие могут
использовать термины, и иноязычную лексику, слова из официально-делового
стиля (функции, реагировать, абсолютно, из принципа и под.)
Русский литературный язык существует в двух формах — устной и
письменной. Каждая форма речи имеет свою специфику.
Устная речь
- это речь звучащая, в ней используется система фонетических и
просодических средств выражения;
- она создается в процессе говорения;
- для нее характерны словесная импровизация и некоторые языковые
особенности (свобода в выборе лексики, использование простых предложений,
употребление побудительных, вопросительных, восклицательных предложений
различного рода, повторы, незаконченность выражения мысли).
Устная речь отличается от письменной характером адресата.
Письменная речь обычно обращена к отсутствующим. На письменную речь не
влияет реакция тех, кто ее читает. Напротив, устная речь предполагает
наличие собеседника. Говорящий и слушающий не только слышат, но и видят
друг друга. Поэтому устная речь нередко зависит от того, как ее
воспринимают. Реакция одобрения или неодобрения, реплики слушателей, их
улыбки и смех — все это может повлиять на характер речи, изменить ее в
зависимости от этой реакции. Говорящий создает, творит свою речь сразу. Он
одновременно работает над содержанием и формой.
Различен и характер восприятия устной и письменной речи. Устная речь
воспринимается на слух. Чтобы ее воспроизвести еще раз, необходимы
специальные технические средства. Поэтому устная речь должна быть
построена и организована таким образом, чтобы ее содержание сразу
понималось и легко усваивалось слушателями.
Устная форма литературного языка представлена в двух своих
разновидностях: разговорная речь и кодифицированная речь.
Разговорная речь обслуживает такую языковую сферу коммуникации, для
которой характерны: непринужденность общения; неофициальность отношений
между говорящими; неподготовленность речи; непосредственное участие
говорящих в акте коммуникации; устная форма как основная форма реализации;
сильная опора на внеязыковую ситуацию, приводящая к тому, что внеязыковая
ситуация становится составной частью коммуникации, «вплавляется» в речь;
использование невербальных средств коммуникации (жесты и мимика);
принципиальная возможность мены говорящий — слушающий. Перечисленные
признаки оказывают большое влияние на выбор вербальных и невербальных
средств общения для разговорной речи. Например, на вопрос «Ну, как?» в
зависимости от конкретной ситуации ответы могут быть самыми разными:
«Пятерка», «Встретил», «Достал», «Проиграл», «Единогласно». Иногда вместо
словесного ответа достаточно сделать жест рукой, придать своему лицу нужное
выражение, и собеседнику понятно, что хотел сказать партнер.
В отличие от разговорной, кодифицированная речь используется
преимущественно в официальных сферах общения (симпозиумы, съезды,
конференции, собрания, заседания и т. д.). Чаще всего она бывает заранее
подготовлена (выступление с лекцией, докладом, сообщением, информацией,
отчетом) и далеко не всегда опирается на внеязыковую ситуацию. Для
кодифицированной речи характерно умеренное использование невербальных
средств коммуникации.
Наша речь при официальном общении (в выступлениях по радио и
телевидению, на научных конференциях отличается от той, которая
используется в быту. В зависимости от целей и задач, которые ставятся в
процессе общения, происходит отбор различных языковых средств. В результате
создаются своеобразные разновидности единого литературного языка,
называемые функциональными стилями.
Термин функциональный стиль подчеркивает, что разновидности
литературного языка выделяются на основе той функции (роли), которую
выполняет язык в каждом конкретном случае. Обычно различают следующие
функциональные стили: 1) научный, 2) технический, 3) официально-деловой, 4)
газетно-публицистический, 5) разговорно-обиходный.
В зависимости от того какая эмоционально-экспрессивная оценка
выражается в слове, оно употребляется в различных стилях речи. Эмоционально-
экспрессивная лексика наиболее полно представлена в разговорно-обиходной
речи, которая отличается живостью и меткостью изложения.
В обиходно-бытовом диалоге характерном для устной речи, употребляется
преимущественно разговорная лексика. Она не нарушает общепринятых норм
литературной речи, однако ей свойственна известная свобода. Слова
разговорного стиля отличаются большой смысловой емкостью и красочностью,
придают речи живость и экспрессивность. Разговорные слова
противопоставляются книжной лексике. К ней относятся слова научного,
технического, газетно-публицестического и официально-делового стилей,
представленных обычно в письменной форме.
В отличие от разговорно-бытовой лексики, для которой характерна
конкретность значения, книжная лексика является преимущественно
абстрактной. Термины книжная и разговорная лексика являются условными, так
как они не обязательно связываются с представлением только об одной какой-
либо форме речи. Книжные слова, типичные для письменной речи могут
употребляться и в устной форме речи (научные доклады, публичные выступления
и др.), а разговорные – в письменной ( в дневниках, бытовой переписке и
т.д.).
К разговорно-обиходной речи примыкает просторечная лексика, которая
находится за пределами стилей литературного языка. Просторечные слова
употребляются обычно в целях сниженной, грубоватой характеристике явлений и
предметов реальной действительности. Например: барахло, брехня, мразь и др.
В официально-деловом общении эти слова недопустимы, а в обиходно-
разговорной речи их следует избегать.
Однако не все слова распределяются между различными стилями речи. В
русском языке имеется большая группа слов употребляемых во всех стилях без
исключения и характерных как для устной, так и для письменной речи. Такие
слова образуют фон на котором выделяется стилистически окрашенная лексика.
Их называют стилистически нейтральными.
Для чего же необходимо знать различные стили литературного языка и
владеть ими? По этому поводу Л. В. Щерба писал: «Можно сказать — и многие
нелингвисты так и думают, — что все эти разновидности, в сущности, не нужны
и что лучше было бы, если бы все писалось на некотором общем языке. <эээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээээ
|
